Verslag lezing 27 oktober 2021 “Pro en contra’s Europese Unie”

Wat brengt de Europese Unie ons en wat kost het?
De Europese Commissie is betrokken bij projecten op allerlei terrein en de laatste jaren is dat met name klimaat en milieu.
De grote lijnen in dit verhaal: wat is de Eu vandaag, de verdragen, de instituties, de lidstaten, de zwakheid van de EU, heeft de EU een identiteit?, verkeert de EU in stress of leeft het op?
(Zie ook de presentatie die toegezonden is)
Daarin valt te lezen hoe groot de bevolking van de lidstaten is: 448 miljoen. In vergelijk met China met een bevolking van 1400 miljoen is dat klein. Maar we zijn wel een geducht handelsblok, namelijk 1/3 van de wereldhandel komt uit de EU. Als we over getallen spreken dan is dat voor de EU 19,9 biljoen en voor de VS 20,5 biljoen. Dat ontloopt elkaar dus niet zo veel ! Economisch is Europa een grote speler. Nederland levert een bescheiden bijdrage van 1 biljoen.
De EU staat meer voor ‘soft power”, het is geen militaire macht. We besteden als unie dan ook 45% aan ontwikkelingshulp.
In de presentatie komen de diverse verdragen voorbij, te beginnen in 1951 met het Verdrag van Parijs: de oprichting van de Europese Kolen en Staal Gemeenschap tot uiteindelijk in 2009 het vijfde Verdrag dat te Lissabon werd gesloten. In 1951 waren er nog maar 6 leden bij betrokken, in 2009 is het aantal gegroeid tot 25 leden en inmiddels zijn het 27 landen.
In 1989 viel de Berlijnse muur en dat had een enorme impact. Bij het Verdrag van Maastricht in 1993 kreeg de Unie meer zeggenschap, het voorzitterschap zal vanaf die tijd rouleren en er komt een Europese Raad, gevormd door de regeringsleiders. Er wordt gewerkt aan een Europese Monetaire Unie.
Wat levert de Unie nu op? Hoofdelijk dragen we 265 euro bij aan de Unie. Per hoofd van de bevolking komt daar 2000 euro voor terug!. Dit levert een aardige discussie op tussen onze oud-penningmeester en de spreker! De standpunten verschillen “enigszins” !
Wat betekent oost Europa hierin? Er is een structuurfonds. Veel geld gaat naar Oost Europa, maar we exporteren daar ook heel veel naar. Een andere vraag gaat over Zwitserland en Noorwegen. Die landen kennen geen (innovatieve) economische groei zoals de EU landen.
Hebben we er goed aan gedaan om de oost Europese landen er bij te betrekken? De spreker vindt persoonlijk van niet. Voorbeeld is Turkije. Het nationalisme groeit weer, kijk naar Polen met z’n eigen rechtsstaat en de huidige problemen die dat geeft binnen de Unie.
Gaan we terug naar de 19e eeuw? Het legitimatieprobleem is thans het moeilijke.
De EU heden ten dage: er is vrijheid van verkeer tussen de lidstaten van mens en goederen, diensten en kapitaal. De gezamenlijke uitdaging is op dit moment het milieu en het klimaat.
De instituties; 27 commissariaten (op politiek gebied), de ministerraden (buitenlands beleid), het parlement en het Hof van Justitie, de ECB en de Europese Raad (regeringsleiders)
Werkt de Unie? De EU is geen internationale organisatie, het is meer een quilt van patchwork want niet alle staten zijn overal in vertegenwoordigd: Schengen kent 19 staten, de Eu 27 bijvoorbeeld.
De zwakte van de EU is de angst voor populisme (Tom Laney), eigen nationaal belang of zoals Jeremy Sahpiro zegt: “niets verdeelt de EU meer dan de EU zelf”.
Dan volgt nog de identiteit van de Unie. Volgens George Steiner is Europa een “café”, is het bewandelbaar, heeft het een lange historie en combineert het de erfenis van Athene met die van Jeruzalem (veel waarden en normen).
Is de EU dan in stress? Er is weinig overgebleven van het gevoel dat we iets kunnen betekenen. De kritiek is dan ook dat er een negatief zelfbeeld heerst. De geopolitieke paraplu is weggevallen, de VS trekt zich terug uit Europa. De vraag is of er een einde komt aan de EU of komt er een opleving? Er zal meer moeten zijn dan een Europees handelsverdrag. Werken aan strategische autonomie door bescherming van eigen economie en zorgen voor een sterke en beschermde regionale diversiteit,
De lezing wordt afgesloten na enkele vragen over bijv. ‘bestaat Eurotom nog? Ja dus. De invloed van Merkel, blijft die? Bij de nieuwe premier denkt de spreker van wel! Macron denkt ook Europees. Hoe te kijken naar de ECB? De spreker vindt dat die een belangrijke rol speelt bij het stabiel houden van de euro, goed gedaan.
Het was een boeiende lezing,
WR
Na afloop raadde de spreker ons nog het boek “tussen drie plagen” aan van Jaan Kloss. Een historisch meesterwerk over de 16e eeuw en politieke intriges.